Dieta w niedoczynności tarczycy ma istotne znaczenie dla samego leczenia, ale też dla samopoczucia i naszego wyglądu. Obok przyjmowania leków (obecnie przyjmuję Letrox 100, ale 4 lata temu zaczynałam od Euthyrox 25), proces leczenia należy wesprzeć właściwym sposobem odżywiania się, który pozwoli uniknąć jednego z najbardziej problematycznych skutków ubocznych niedoczynności tarczycy, czyli przyrostu masy ciała.
Niedoczynność tarczycy polega na niedoborze hormonów wydzielanych przez tarczycę. Dochodzi do pojawienia się objawów wynikających z istotnego zaburzenia wielu funkcji metabolicznych i homeostatycznych organizmu. Jednym z objawów niedoczynności tarczycy jest tycie. Odpowiednia dieta przy niedoczynności tarczycy nie tylko zapobiega pogłębianiu się stanu niedoczynności, ale również pomaga zredukować wagę czy też zapobiec jej nadmiernemu przyrastaniu.
OBJAWY NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY
- uczucie zimna
- wysuszenie skóry
- obrzęki spowodowane zatrzymaniem wody w organiznie
- wzrost masy ciała
- zaparcia
- osłabienie
- senność
- problemy z koncentracją
- objawy depresji
- pogorszenie sprawności intelektualnej
- nasilenie objawów niewydolności krążenia
- zaburzenie cyklu miesiączkowego
- problemy z płodnością
- wypadnie włosów
- kruche paznokcie
- duszność wysiłkowa
- ból stawów
- sztywność mięśni
- zmniejszenie libido
Moja historia
Początkowo tyłam powoli i bezszelestnie. Z rozmiaru 38 zaczęłam wchodzić w 40, tłumacząc się okresem jesiennym i kumulowaniem w organizmie tłuszczów na zimę. Przestało być zabawnie, gdy nagle zaczęłam rozglądać się za rozmiarem 42, a w przypadku spodni 44. Mój sposób odżywiania był ciągle taki sam, jedyne co się zmieniło to faktycznie miałam większą ochotę na słodkie. Zaczęłam szukać informacji i dopytywać. Nie zaczęłam od lekarza (a powinnam), tylko od internetu. Z jednej strony uważam, że to był dobry trop, bo objawy jakie znalazłam i zaobserwowałam u siebie były typowe dla niedoczynności tarczycy. Zimne stopy od zawsze, zaparcia i senność towarzyszyły mi od dawna, więc nie wzbudzały we mnie żadnych podejrzeń.
Po wizycie u lekarza rodzinnego dostałam skierowanie na badania poziomu hormonów tarczycy. Choć lekarza dał mi je niechętnie, próbując mnie odpalantować z gabinetu.
Ważne jest, by zrozumieć odczytanie wyników. Mając NIEDOCZYNNOŚĆ wyniki TSH są wysokie, a mając NADCZYNNOŚĆ poziom TSH jest niski. By lepiej zrozumieć zależność, poniżej przedstawiam wykres norm poziomów tarczycy. Jak widzicie widełki są szerokie, dla każdej z Was norma będzie inna. Wszystko zależy od decyzji lekarza, do jakiego poziomu TSH powinnaś zejść.
W moim przypadku TSH było na poziomie 6! Z jednej strony mi ulżyło, bo przynajmniej znalazłam powód swojego przybierania na wadze, z drugiej strony wiedziałam, że teraz dopiero zacznie się walka nie tylko z kilogramami, ale też ze swoim zdrowiem. Zrzucanie nadprogramowych 6 kg nie poszło tak łatwo jak ich złapanie. Zamiast najpierw spalać tkankę tłuszczową, zaczęłam chodzić na Spinning (rowerki stacjonarne) który jest treningiem siłowym i w ogóle nie pomagały mi w pozbyciu się kilogramów. Usiadłam więc, przemyślałam sprawę, skonsultowałam się z lekarzem i zaczęłam od diety.
Niedoczynność tarczycy a tycie
Tarczyca wpływa na funkcje metaboliczne w organizmie. Nadmierny przyrost masy ciała kojarzony jest z niedoczynnością, natomiast utrata masy ciała bez diety – z nadczynnością tarczycy. O tyle, o ile nadczynność tarczycy rzeczywiście przyczynia się do utraty masy ciała, na co człowiek nie ma wpływu, to w przypadku niedoczynności jest nieco inaczej. Nie można tłumaczyć otyłości niedoczynnością tarczycy, a tak robi coraz więcej kobiet z nadmiarem masy ciała!! Wystarczy nieznaczna niedoczynność, a już staje się to powodem problemów z wagą według większości osób. Jednak bezsprzecznie niedoczynność tarczycy stanowi ogromny czynnik zwiększający ryzyko przyrostu masy ciała. Można mu zapobiec poprzez właściwe odżywianie oraz oczywiście uzupełnianie niedoboru hormonów. Nie wolno stosować żadnych restrykcyjnych diet, ponieważ ryzyko wystąpienia efektu jojo u osób z niedoczynnością tarczycy jest dużo większe niż u osób zdrowych.
Ważne składniki pokarmowe w niedoczynności tarczycy
JOD
Jest pierwiastkiem niezbędnym do syntezy hormonów tarczycy, jego niedobór skutkuje obniżeniem poziomu hormonów tarczycowych (T4, T3) oraz wzrost stężenia hormonu tyreotropowego (TSH) wydzielanego przez przysadkę mózgową. Zewnętrznie obserwujemy powiększenie się gruczołu tarczowego i powstanie wola. Aby gruczoł funkcjonował bez zarzutu niezbędne jest 150 µg jodu dziennie. Najlepszym jego źródłem będą:
- ryby i skorupiaki morskie, szczególnie makrela, łupacz, małże, dorsz, ostrygi.
- brokuły oraz nasiona roślin strączkowych, szczególnie groch.
SELEN
Niedobór tego pierwiastka przyczynia się do zmniejszonego wydzielania T3 w tkankach co wiąże się z jego niskim stężeniem we krwi. Poza tym selen jest silnym przeciwutleniaczem a jego deficyt będzie skutkował dodatkowo uszkodzeniem tkanki tarczycy. Jod i selen to pierwiastki powiązane, gdyż brak selenu powoduje gorszą przyswajalność jodu. Na szczęście źródła kolejnego ważnego składnika pokarmowego są także obecne we:
- wspomnianych już rybach i skorupiakach
- nasionach roślin strączkowych oraz zyskujących coraz większą popularność orzechach brazylijskich.
Te ostatnie najlepiej aby pochodziły z Wenezueli i Kolumbii, wówczas wystarczy jeden orzech na pokrycie zapotrzebowania na selen, tych z Boliwii należałoby zjeść już 7-8 sztuk.
CYNK
Podobnie jak w przypadku jodu i selenu- dieta uboga w cynk powoduje obniżenie stężenia hormonów tarczycy T4 i T3, co wiąże się z zwolnieniem tempa przemiany materii. Dieta zasobna w ten pierwiastek to dieta prawidłowo zbilansowana z udziałem 45-55% węglowodanów, ze szczególnym zwróceniem uwagi na:
- pełnoziarniste pieczywo
- kaszę gryczaną niepaloną (ma więcej żelaza niż gryczana palona) czy kaszę jaglaną
- chudym mięsie
- pestkach dyni
ŻELAZO
Niedobór żelaza i wiążąca się z tym anemia to nie jedyna konsekwencja źle zbilansowanej diety. Żelazo wchodzi w skład enzymu (peroksydazy jodującej) odpowiedzialnego za aktywowanie przemian hormonów tarczycowych. Ważne, aby przy zdiagnozowaniu niedoczynności tarczycy czy choroby Hashimoto wykonać ogólną morfologię, sprawdzić poziom hemoglobiny, żelaza a także ferrytyny. Poza ewentualną suplementacją istotnym elementem jest dieta bogata w żelazo, dobrym jego źródłem jest:
- mięso (wołowina, chuda wieprzowina)
- nasiona roślin strączkowych (fasola, soczewica)
- jaja
- ziarna i orzechy – siemię lniane, pestki dyni, mak i sezam.
WITAMINA D3
Szacuje się, że ponad 83% osób z chorobą Hashimoto ma niedobory witaminy D3. Ciężko na chwilę obecną jednoznacznie stwierdzić czy niedobór jest przyczyną czy konsekwencją choroby, natomiast bezwzględnie warto sprawdzić poziom witaminy D3. Suplementacja powinna być skonsultowana z lekarzem endokrynologiem, gdyż żywność jest mało zasobna w tą witaminę.
CZARNUSZKA
Może stać się ona obowiązkowym składnikiem diety pacjentów z chorobą Hashimoto. Przeprowadzone badanie jak na razie dotyczyło niewielkiej ilości chorych, ale efekty są obiecujące. Odnotowano, że przyjmowanie kilku gramów dziennie czarnuszki obniżyło wskaźnik BMI pacjentów, dodatkowo w surowicy krwi zmniejszył się poziom hormonów stymulujących tarczycę oraz przeciwciał a znacznie zwiększyło się stężenie T3 (trójjodotyroniny).
Czy unikać goitrogenów ?
Powód dla którego sugeruje się unikanie chorym z niedoczynnością tarczycy roślin z rodziny krzyżowych:
- kapusta
- brukselka
- kalafior
- brokuł
- szpinak
- jarmuż
- kalarepa
- rzepa
to obecność w nich substancji hamujących wchłanianie z pożywienia ważnych składników pokarmowych w tym niezbędnego jodu. Prawda jednak leży gdzieś po środku, bo po pierwsze goitrogeny we wspomnianych warzywach są dezaktywowane wraz z gotowaniem surowców i ulatniają się z parą wodną. Zalecenie eliminacji czy ograniczeń dotyczy jednak warzyw surowych a większość roślin krzyżowych jemy po obróbce termicznej. Natomiast, sporadyczne schrupanie surowej kalarepki nie spowoduje spustoszenia w naszym organizmie jeśli zadbamy o wartościową dietę na co dzień.
Co z dietą bezglutenową i bezlaktozową?
Na chwilę obecną brak dowodów, które wskazywałyby na stosowanie w niedoczynności tarczycy czy Hashimoto, jako diety leczniczej – diety bezglutenowej i bezmlecznej. Oczywiście poza pacjentami z udokumentowaną celiakią, alergią czy nietolerancją na wspomniane grupy produktów.
Czego unikać ?
- Soi i przetworów sojowych np.: tofu, tempeh, edamame, mleka sojowego, koncentratów sojowych
- parówek i wędliny z soi.
Obecne w nich fitoestrogeny- izoflawony sojowe mogą obniżać wydajność hormonu tarczycy przez blokowanie aktywności niektórych enzymów. W badaniach zauważono również, że soja zawarta w żywności mogła powodować zaburzenia wchłaniania L-tyroksyny z przewodu pokarmowego. Cały czas badania w tym zakresie są prowadzone i trudno jednoznacznie wyrokować.
Racjonalna dieta
Dieta w niedoczynności tarczycy odgrywa w leczeniu i profilaktyce większości chorób ogromną rolę. W diecie można zawrzeć produkty, które usprawniają pracę tarczycy, jak i takie, które jej funkcje upośledzają. Dlatego też osoby predysponowane rodzinnie do jakichkolwiek problemów z tarczycą powinny zwrócić szczególną uwagę na produkty, jakie spożywają. Ponadto w momencie wystąpienia niedoczynności tarczycy dieta stanowi ważny element zapobiegający nadmiernemu przyrostowi masy ciała, a także dodatkowym dolegliwościom wynikającym z niedoczynności tarczycy, jak np. zaparcia.
Koniec mojej historii
Przy zbilansowanej diecie i dużej aktywności fizycznej udało mi się zejść do poziomu TSH 0,9 oraz wrócić do rozmiaru 38. Przestałam moje tycie zrzucać na niedoczynność tarczycy i wzięłam się ostro za siebie. Przez spowolniony metabolizm, który wywołuje choroba, muszę ćwiczyć więcej i bardzo regularnie. Dzięki temu poprawiło się moje samopoczucie. Przy jednoczesnym stosowaniu farmakologii , diecie i aktywności fizycznej można zdziałać cuda. Więc skończ sobie wmawiać, że jesteś gruba bo masz niedoczynność i tak już będzie do końca życia. Sprawdź co wkładasz do koszyka robiąc zakupy i rusz tyłek z kanapy – zacznij się ruszać!!!
